Na tropie średniowiecznych mnichów spod Szczecinka

To, że na wzgórzu stał klasztor augustianów eremitów nie jest oczywiście zaskoczeniem, bo fakt ten jest dobrze znany historykom. Ba, były nawet przeprowadzane wykopaliska, które ten fakt potwierdzały. Ale zbyt wielu szczegółów nie poznaliśmy. Aż do dziś.

Jak już informowaliśmy, w czerwcu na zlecenie miejskiego konserwatora zabytków, cały Marienthron został "przeczesany" przez archeologów z Warszawy profesora Krzysztofa Misiewicza i Wiesław Małkowskiego przy użyciu sprzętu pokazującego obiekty archeologiczne bez konieczności wykopalisk, a wykorzystującego różnice przewodnictwa prądu gruntu w zależności od jego składu i struktury oraz różnic w natężeniu ziemskiego pola magnetycznego. Podziemne struktury są widoczne niemal od razu, ale trochę czasu potrzeba było na ich opracowanie. Ale oto już są…

- Otrzymaliśmy rezultaty badań nieinwazyjnych (…) na szczycie wzgórza Marienthron pod Szczecinkiem - informują archeolodzy z Muzeum Okręgowego w Koszalinie. - Dzięki zastosowaniu zaawansowanych technologii udało się namierzyć wszystkie relikty architektury. Okazało się, że cały szczyt wzgórza otoczony był murem, do którego od strony wewnętrznej dostawione były domki zakonników-eremitów. Centralne zaś miejsce zajmował kościół, a raczej kościółek o wymiarach 10 na 10 metrów (całe założenie klasztorne miało niespełna 1200 metrów kw.)
- Nie mamy dokumentacji z poprzednich badań archeologicznych, trudno je więc porównać - mówi Jacek Borkowski, archeolog z koszalińskiego muzeum. - Obraz z georadaru pokazuje podziemne obiekty archeologiczne, przypuszczalnie z kamienia i cegieł.

Archeolodzy nie poprzestaną na tym. - Do sondażowych wykopalisk przystąpimy jesienią - mówił Andrzej Kuczkowski z działu archeologicznego MO w Koszalinie. - Myślę, że w październiku odsłonimy najbardziej interesujące miejsca. Wcześniej nie zdołamy, bo prowadzimy aktualnie 3-4 duże zadania. Dodajmy, że całe wzgórze Marienthron jest objęte ochroną konserwatorską, jako zabytek wpisany do rejestru. Z tego chociażby powodu poważniejsze wykopaliska nie wchodzą w grę.

Przypomnijmy, że pod koniec lat 50. wykopaliska prowadził Henryk Janocha, przed nim jeszcze w XIX wieku major Friedrich Kasiski, prekursor archeologii. Udało się wskazać m.in. zarys klasztornego kościoła, ale już nie całego założenia klasztornego, które dałoby wyobrażenie o tym miejscu. Na dodatek zaginęła gdzieś dokumentacja tamtych badań, zachowały się jedynie artykuł w Zapiskach Koszalińskim. Odkryto też wówczas dwa szkielety. Być może była to księżna Zofia i Warcisław VIII lub Barnima V. Wzniesienie przy wjeździe do Świątek jest ściśle związane z początkami miasta. Tu bowiem mieścił się ufundowany przez książąt księcia Bogusława V i jego młodszych braci Barnima IV oraz Warcisława V w roku 1356 średniowieczny klasztor augustianów. Mnichów sprowadzono ze Stargardu. Nazwa - Marienthron - oznacza Tron Maryi.

To miejsce absolutnie kluczowe dla historii Szczecinka. Tu w czasie zarazy w 1361 roku zmarła księżna Elżbieta, córka polskiego króla Kazimierza Wielkiego i żona Bogusława V, a kilka lat potem księżna Zofia, żona Barnima IV (dlatego znalezione szkielety wiązano z tymi władcami). Klasztor padł ofiarą przejścia Pomorza na protestantyzm. Katolickich mnichów wygnano, klasztor zburzono w drugiej połowie XVI wieku, a cegły z niego wykorzystano do budowy istniejącej do dziś wieży kościoła świętego Mikołaja.

Po zakończeniu badań miasto chciałoby jakoś zagospodarować wzgórze. Wiosną wycięto 141 drzew, głównie klonów i wiązów: suchych, schorowanych, często połamanych lub uszkodzonych. Niewykluczone, że ustalenia archeologów pozwolą zaznaczyć w terenie ślad po klasztorze.