Młodzi u nas palą, piją, zażywają. I to częściej niż średnio w kraju

W ubiegłym roku, w ramach międzynarodowego projektu: „European School Survey Project on Alcohol and Drugs” (ESPAD), zrealizowano badania ankietowe na próbie reprezentatywnej uczniów klas trzecich szkół gimnazjalnych (wiek: 15 lat) oraz klas drugich szkół ponadgimnazjalnych (wiek: 17 lat) w województwie zachodniopomorskim.

Badania ESPAD podjęto w 1995 r. z inicjatywy Co-operation Group to Combat Drug Abuse and Illicit Trafficking in Drugs, działającej przy Radzie Europy. Na poziomie europejskim badania koordynowane są przez szwedzki ośrodek badań nad alkoholem i narkotykami (CAN) ze Sztokholmu.

Celem badania był przede wszystkim pomiar natężenia zjawiska używania przez młodzież substancji psychoaktywnych, ale także ocena czynników wpływających na ich rozpowszechnienie.

Niestety, wyniki badania ogólnopolskiego nie napawają optymizmem. Jak pokazały, picie alkoholu przez młodzież stało się niemal statystyczną normą. Co więcej, używanie substancji nielegalnych stawało się coraz bardziej widocznym problemem. Natomiast pod względem rozpowszechnienia używania leków uspokajających i nasennych bez przepisu lekarza, polskie piętnastolatki plasują się na pierwszym miejscu w Europie.

Wszystkie te zjawiska podlegają niepokojącej dynamice, stąd potrzeba ich stałego monitorowania.

W województwie

Zrealizowana próba uczniów województwa zachodniopomorskiego, włączona do analiz, liczyła 830 uczniów trzecich klas gimnazjów oraz 924 uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Wśród gimnazjalistów 53,7% stanowiły dziewczęta, zaś 46,3% - chłopcy. W grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych było 49,5% dziewcząt oraz 50,5% chłopców. Ankieta była realizowana anonimowo, pod nieobecność nauczycieli w klasie.

Palenie tytoniu

Rozpowszechnienie palenia tytoniu było badane w dwóch wymiarach czasowych - całego życia respondenta oraz ostatnich 30 dni przed badaniem. Pierwszy z nich pozwala na ustalenie zasięgu zjawiska eksperymentowania z tą substancją, tzn. podejmowania prób palenia tytoniu. Drugi przydatny jest do uchwycenia rozmiarów grupy aktualnie palących, a także palących okazjonalnie lub regularnie.

Próby palenia tytoniu „w czasie całego życia” podejmowało 65,7% uczniów III klas gimnazjów i 76,6% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych. Jednak należy odróżnić uczniów, których doświadczenia z paleniem są incydentalne od tych, którzy podejmowali próby kilkakrotnie. Frakcje osób, które paliły nie więcej niż 5 razy w swoim życiu, liczą 21,1% gimnazjalistów i 20,2% uczniów starszych. Z kolei wśród osób najczęściej podejmujących próby palenia, u których wyszło ono poza fazę eksperymentowania, czyli 40 razy lub więcej, grupy te liczą 27,8% dla uczniów III klas gimnazjów i 39,9% dla uczniów II klas szkół ponadgimnazjalnych.

Jak sie okazało, odsetki uczniów podejmujących próby palenia kiedykolwiek w życiu, zamieszkujących teren województwa zachodniopomorskiego, są wyższe w porównaniu do odnotowanych w populacji generalnej, szczególnie jeśli bierzemy pod uwagę palenie powyżej 40 razy.

W klasach trzecich gimnazjów przynajmniej raz w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem paliło 38% dziewcząt oraz 32,4% chłopców, w klasach drugich szkół z poziomu ponadgimnazjalnego w czasie ostatnich 30 dni paliło 43,5% dziewcząt oraz 45,3% chłopców.

Biorąc pod uwagę codzienne palenie tytoniu, zarówno chłopcy, jak i dziewczęta, najczęściej wypalają do 5 papierosów. Powyżej 20 papierosów dziennie wypalają podobne odsetki uczniów z młodszej i starszej grupy.

Podobnie jak w przypadku eksperymentowania z paleniem, odsetki aktualnie palących chłopców i dziewcząt z województwa zachodniopomorskiego przewyższają te, które odnotowano w populacji całego kraju. Niekiedy różnice są znaczne, jak w przypadku wypalania więcej niż 20 papierosów dziennie przez 15-16 latków, które ponad dwukrotnie przekracza wartość odnotowaną w próbie krajowej.

Picie alkoholu

Napoje alkoholowe są najbardziej rozpowszechnioną substancją psychoaktywną wśród młodzieży szkolnej, podobnie jak ma to miejsce w dorosłej części społeczeństwa. Próby picia ma za sobą 88,5% gimnazjalistów z klas trzecich i 96,2% uczniów drugich klas szkół ponadgimnazjalnych z województwa zachodniopomorskiego. Odsetki z poziomu województwa przewyższają te, które odnotowano w populacji kraju.

W czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem jakiekolwiek napoje alkoholowe piło 78,3% młodszych uczniów i 92,5% uczniów starszych.

Za wskaźnik względnie częstego używania alkoholu przyjęto picie w czasie ostatnich 30 dni przed badaniem. Jakiekolwiek napoje alkoholowe w tym czasie piło 54,3% uczniów z grupy młodszej i 81,9% uczniów z grupy starszej. Z tym, że trzeba tu dodać, że badanie było realizowane w maju i w pierwszej połowie czerwca. Okres ostatnich 30 dni przypadał zatem na drugą połowę kwietnia, maj i pierwszą połowę czerwca. Okres ten nie obejmował zatem świąt, karnawału, czy wakacji, które - jak można przypuszczać - szczególnie sprzyjają okazjom do picia.

Porównując dane z poziomu województwa zachodniopomorskiego do danych z populacji generalnej, można zaobserwować wyższe odsetki chłopców i dziewcząt pijących napoje alkoholowe. Jedynie chłopcy z II klas szkół ponadgimnazjalnych z próby ogólnopolskiej pili niewiele więcej niż ich rówieśnicy z próby wojewódzkiej.

Natomiast jeżeli chodzi o rodzaj spożywanego alkoholu - zarówno w trzecich klasach gimnazjów, jak wśród młodzieży starszej - najwyższe odsetki konsumentów ma piwo, na drugim miejscu jest wódka, a dopiero na trzecim wino. Każdy z trzech typów napojów jest bardziej popularny w klasach ponadgimnazjalnych w porównaniu z klasami gimnazjalnymi.

Wódkę w województwie zachodniopomorskim pije około 37,8% gimnazjalistów (co trzeci) i 62% uczniów ze szkół ponadgimnazjalnych (częściej niż co drugi). Piwo piło prawie 60% gimnazjalistów i około 80% starszych uczniów, natomiast wino odpowiednio 18,3% i 31,4% badanych.

Picie cydru i tzw. alkopopów (kolorowe drinki sprzedawane w małych buteleczkach) stanowiło raczej rzadkość wśród uczniów w porównaniu do picia piwa, wina i wódki. Rozpowszechnienie spożycia wśród gimnazjalistów nie przekraczało 10%. Natomiast wśród młodzieży ze starszej grupy spożycie cydru wynosiło już 14%, a wspomnianych alkopopów przekroczyło 10%.

Preferencje spożywanych napojów alkoholowych są podobne wśród chłopców, jak i wśróddziewcząt, zarówno z trzecich klas gimnazjum, jak i z drugich klas szkół ponadgimnazjalnych.

Najbardziej popularnym napojem wśród chłopców i wśród dziewcząt jest piwo, potem wódka i wino. Spożycie cydru i alkopopów jest mniej popularne, choć coraz większą popularnością cieszy się picie tego pierwszego.

Chłopcy i dziewczęta z gimnazjów z województwa zachodniopomorskiego piją nieco częściej piwo i wódkę niż ich rówieśnicy z populacji generalnej. Z kolei badani z próby ogólnopolskiej pili więcej wina niż ich rówieśnicy z województwa.

W grupie uczniów szkół ponadgimnazjalnych chłopcy piją mniej piwa, wina i wódki niż 17-18 latkowie z próby ogólnopolskiej. Z kolei dziewczęta z województwa zachodniopomorskiego piją mniej wina i wódki niż ich statystyczne, „krajowe” rówieśniczki.

Stanu silnego upicia kiedykolwiek w życiu doświadczyło ok. 50% młodszych uczniów oraz ok. 70% starszych. Co trzeci uczeń z III klasy gimnazjum i co drugi z II klasy szkoły ponadgimnazjalnej upił się w czasie ostatnich 12 miesięcy przed badaniem. Stanu silnego upicia w ciągu 30 dni przed badaniem doświadczył co siódmy uczeń w wieku 15-16 lat i co piąty w wieku 17-18 lat. Uczniowie z województwa zachodniopomorskiego częściej doświadczali silnego upicia się niż uczniowie z próby ogólnopolskiej, zarówno ci z poziomu gimnazjum, jak również ci ze szkół ponadgimnazjalnych.

Wskaźniki silnego upijania się są nieznacznie zróżnicowane ze względu na płeć, szczególnie w grupie starszych uczniów. Wyższe wartości przybierają w przypadku chłopców niż dziewcząt. W przypadku uczniów szkół gimnazjalnych różnice ze względu na płeć nieznacznie przekraczają 4 punkty procentowe.

STOP DOPALACZOM - akcja społeczna. „Głos” razem z partnerami - samorządami z Pomorza organizuje akcję „Stop dopalaczom”. Powiemy wam, czym są te specyfiki, co może się w nich znajdować, jakie efekty mogą wywoływać i do czego może prowadzić ich zażywanie. Oraz oczywiście, jak się przed nimi uchronić i jak ratować tego, który je wziął.

Zobacz nasz serwis specjalny STOP DOPALACZOM